گز طعم شيرين و به يادماندنی
در تولید گز از هیچ نوع مواد و افزودنی های غیر طبیعی استفاده نمی شود. افزودنی سنتی و معروف این محصول، صمغ طبیعی به نام گزانگبین می باشد...
گز سوغات اصلی اصفهان و کرمان، یزد و چهارمحال و بختیاری یکی از تنقلات شیرین معروف و سنتی ایران است. در مناطق مرکزی ایران دراستانهای اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کرمان و فارس تولید میشود. مواد لازم برای تهیه گز از شکر، سفیده تخم‌مرغ، مغزبادام و پسته و هل و گلاب استفاده میشود.
بیش از نود درصد گز کشور در اصفهان تولید میشود. اما آنچه به‌گز شیرین اصفهان هویت داده، عصاره و شهدی شگفت‌انگیز بنام گزانگبین است که از درختچه‌هایی بهمین نام یعنی گزانگبین در نواحی خوانسار بدست می‌آید. عامل تولیدکننده گزانگبین حشره کوچکی‌است تقریباً به‌اندازه پشه که روی ساقه یا برگهای درخت گزانگبین خانه میسازد. سپس از شیره پرورده این گیاه تغذیه کرده و شهد تولید می‌کند.
این عمل، یعنی تولید قند طبیعی توسط این حشره که شاید عملی همانند تولید عسل در زنبور عسل است، چندان شناخته شده نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. سرانجام از اواخر شهریورماه و زمانی که نسیمهای خنک پاییزی وزان میشود، دانه‌های براق و زرد رنگی همانند ارزن از درختچه‌های گز انگبین بدست می‌آید که به‌آن عصاره گز انگبین می‌گویند. مسافران و گردشگران داخلي و خارجی از شيرينی و طعم به يادماندنی گز اصفهان خاطره‌های شيرين دارند.
از دیگر شهرهای ایران که به تولید گز اشتغال دارد شهر بلداجی است یکی از مناطق مهم استان چهارمحال و بختیاری که تولید گز اشتغال دارد و ارتفاعات و مراتع این شهر نیز بواسطه شرایط توپوگرافی و خاص جغرافیایی محل رویش گیاه انگبین بوفور است. در تولید گز از هیچ نوع مواد و افزودنیهای غیر طبیعی استفاده نمی‌شود. افزودنی‌سنتی و معروف این محصول، صمغ طبیعی بنام گزانگبین می‌باشد.بعلت کاهش چشمگیر این‌محصول درسالهای اخیر، افزودنیهای مشابه مثل ترنجبین و شیر خشت جایگزین گردیده است.
گز از نظر زمانی، طولانی‌ترین پروسه تولید را که حدود هشت ساعت می‌اشد دارد و بعلت دارا بودن درصد قابل توجهی سفیده تخم مرغ درترکیب مواد اولیه، سرشار از منابع پروتئینی است و همچنین بعلت دارا بودن درصد قابل‌توجهی مغزهای مفید و مغزی مثل پسته و بادام سرشار از مواد آلی، ویتامینها و مواد معدنی است. گز براساس مقدار مغز خشکباری که به‌آن اضافه میشود متفاوت می‌باشد.
حرفه تولید گز پیش از این درشهر اصفهان رایج بوده و گز سوغات این شهر شمرده می‌شد اما امروزه گز با نام بلداجی عجین شده و شهرت جهانی پیدا کرده است. انگبین یکی از مواد اصلی گز است که از گیاه انگبین بدست می‌آید و این گیاه بوفور در کوهستانهای چهارمحال و بختیاری یافت میشود و اگرچه قیمت این‌ماده اصلی که طعم اصلی گز را در بردارد بسیار گران قیمت شده است. اما گزسازان چهارمحالی و بختیاری بخاطر نزدیکی به منبع رویش با قیمت‌کم تهیه میکنند و استفاده از انگبین طبیعی در گزسازی موجب تولید گز باکیفیت و مهمترین عامل رشد و توسعه گزسازی در این استان شده است.
استفاده از انگبین درجه یک و خالص و تولید گز مرغوب موجب شده است یکباره گز شهر بلداجی معروفیت خاصی پیدا کند و بثبت ملی نشان جغرافیایی برسد. انگبین و عسل دو مواد اصلی تهیه گز است که تولیدکنندگان در بلداجی بصورت طبیعی از کوه‌های اطراف این شهر تهیه میکنند.
پانزده درصد از گز بلداجی با برندهای مختلف بیشتر به آلمان، سوئیس، بلژیک، فرانسه، انگلستان، قطر، امارات متحده عربی و کویت صادر میشود. هفتاد درصد گز بلداجی هم با همین نام و در بازار اصفهان بفروش می‌رسد و پانزده درصد دیگر هم مصرف داخل استان و دیگر استان است.
مرغوبترین گز بدون شکر بلداجی، بدلیل استفاده از مواد اولیه ارگانیک همچون عسل، گز انگبین، شیرخشت، بید مشک، شور گز، گلاب، پسته و سفیده تخم مرغ، تولید میشود. گز اصفهان هميشه مورد توجه مسافران و گردشگران بوده است و كيفيت و كميت گز برندهای معروف بسيار خوب است، چراكه بهداشت بصورت كامل در آنها رعايت میشود. استقبال مسافران از گز اصفهان گز اصفهان هميشه مورد توجه مسافران و گردشگران بوده است و كيفيت و كميت گز برندهاي معروف بسيار خوب است، چراكه بهداشت بصورت كامل در آنها رعايت میشود. خريداران بايد بتركيبات و مشخصه فنی گز كه بر روی پشت جعبه وجود دارد، توجه كنند. (مشاهده انواع گز)
گز را به شکلهای مختلفی بسته‌بندی و تولید میکنند که این انواع مختلف عبارتند از:
۱- گز لقمه‌ای:
پس از درست شدن مواد، گز را با یک دستگاه خاص بقطعات همسان و یک شکل برش می‌دهند.
۲- گز آردی:
گز را بشکل گلوله‌های در میآورند سپس با دستگاه پرس به‌اشکال مربع یا دایره و… شکل می‌دهند. این نوع گز را در بستری از آرد قرار می‌دهند تا سطح چسبنده‌ی گز با آرد پوشانده شود و ماندگاری بیشتری را برای گز فراهم کند.
۳- گز سکه‌ای:
این‌نوع از گز شبیه گز آردی است اما آن را بعد درست شدن در اندازه‌های کوچک به‌شکل سکه در میآورند و بسته‌بندی میکنند.
۴- گز برشی:
پس از آماده‌سازی مواد و قبل از بسته‌بندی، گز را با دستگاه‌های مخصوص به‌شکلی برش می‌دهند که مغز داخل آن مشخص باشد.
۵- گز با لایه‌ی شکلاتی:
برای تهیه‌ی این نوع گز، آن را با لایه‌ای از شکلات می‌پوشانند تا رطوبت آن حفظ شود و زمان ماندگاری آن افزایش یابد. علاوه بر این بدلیل استفاده از پودر کاکائو یا شیر خشک و… طعمی متفاوت نسبت به گز معمولی دارد.
۶- گز انگشت پیچ:
گزی بسیار نرم است که مغزی در آن وجود ندارد و براحتی با قاشق قابل مصرف است. معمولا این نوع گز برای سالخوردگان مناسب است که نمی‌توانند گزهای سفت را بجوند.
خواص گز انگبین
گز سرشار از ویتامین و فلزات گیاهی است. خوردن این شیرینی برای درمان نرمی استخوان مفید بوده و میکروبهای مضر بدن را از بین می‌برد. گز و گزعلفی هر دو از گروه انگبینهای غذایی هستند و انگبینهای دیگر از جمله شیرخشت، بیدخشت، ترنجبین، شکرگز، شکر تیغال و غیره همه جزو دسته انگبینهای دارویی هستند. گز و گزعلفی هر دو مخصوص به‌ایران بوده و تاکنون در جاهای دیگر بعمل نیامده‌اند. با گز شیرینی سنتی و اصیل اصفهان تهیه میشود و با گزعلفی شیرینی دیگری بنام باسلوق تهیه می‌گردد.
ارزش تغذیه‌ای گز
بطور معمول برای تهیه گز از برخی انگبینها، سفیده تخم مرغ، شکر، برخی عرقیات (گلاب، عرق بیدمشک و…) انواعی از مغزها استفاده میشود؛ البته این را بدانید، بدلیل آن که استفاده از انگبینهایی چون ترنجبین و شیرخشت، موجب افزایش قیمت محصول میشود، اکثر تولیدکنندگان، شکر و ترکیبات دیگری را جایگزین انگبینها میکنند. بنابراین کالری گز بشدت افزایش یافته و از نظر تغذیه‌ای و درمانی ارزش چندانی ندارد.
بطور معمول گزهای انگبین‌دار چند برابر بیشتر از گزهای معمولی ارزش داشته و تا حدودی درمانگراست. این گزها اگر حاوی شیرخشت و ترنجبین باشند مقوی معده، کبد و کلیه‌ها است. باعث لینت مزاج شده (یبوست را بر طرف می‌کند) و بدفع صفرا کمک می‌کند. تب بر خوبی‌بوده و خارش بدن را رفع می‌کند.
انگبینها مواد شیرینی هستند که بطور طبیعی بصورت صمغی‌شکل روی درختچه‌های خاردار تشکیل می‌شوند. این مواد از دیرباز بعنوان داروی شفابخش و اکسیری برای جوان ماندن و طول عمر و غذای مقوی برای تندرستی و شادابی استفاده می‌شده‌اند. امروزه نیز بجای شکر و قند مصنوعی از انگبینها در گزهای اصیل استفاده میشود. ترنجبین، گزانگبین، شیر خشت و گز علفی همه از گروه انگبینها هستند که تنها تفاوت آنها در خاصیت مسهلی آنهاست.
خواص درمانی انگبینها
همه انگبینها دارای ویتامینهای مختلف، املاح معدنی، قند، الکل و لعاب هستند. این مواد بسیار خنک و مقوی بوده و سرشار از ویتامین D و کلسیم هستند، بنابراین برای معالجه و پیشگیری نرمی استخوان اثری نیکو و موثر دارند. این مواد بمقدار کم ملین و بمقدار زیاد مسهل هستند، بنابراین از یبوست و بواسیر جلوگیری میکنند و مهمترین و بهترین مسهل برای اطفال و سالخوردگان بشمار می‌روند. انگبینها حرارت و التهاب درونی را تسکین می‌دهند و چون وارد دهان می‌شوند عطش را برطرف میکنند. همچنین سینه و گلو را نرم کرده و سرفه را تسکین می‌دهند.
انگبینهاا ضدعفونی کننده پوست بوده و رنگ چهره را باز میکنند. این مواد شیرین بدلیل دارا بودن الکل، خاصیت ضدعفونی‌کننده دارند و میکروبها و قارچها را از بین می‌برند. همچنین انگبینها دارای چندین نوع آنتی‌بیوتیک هستند که برای انسان هیچگونه ضرری ندارند. این مواد بعلت داشتن اشعه رادیواکتیو اثر داروها را چند برابر میکنند، میکروبهای بیماری را از بین می‌برند، بدلیل دارا بودن عوامل زنده از مسمومیتهای غذایی جلوگیری میکنند. بهترین دوست کبد و دافع بیماریهای مربوط به آن و بیماریهای عفونی هستند.
انگبینها بعلت وجود منیزیم از سرطانها پیشگیری و از پیشرفت آن جلوگیری میکنند. شیرینی آنها نتنها برای دهان و دندان مضر نیست، بلکه دندانها را سفید و لثه‌ها را محکم میکنند. این مواد کمبودهای غذایی را جبران و ترشحات غدد داخلی و بزاق را تعدیل کرده و مویرگها را باز و از سکته قلبی جلوگیری میکنند و برای رفع ضعف جسمانی، دلدرد، بیماریهای گوارشی، درمان قطعی زخم معده، کم‌اشتهایی و بیخوابی مفید هستند.
همچنین شما می‌توانید بجای شکر و قند مصنوعی از انگبینها استفاده کنید و بکودکان خود بجای شربت قند، انگبین بدهید تا استخوانبندی آنها محکم شده و زود دندان دربیاورند. سالمندان نیز توجه داشته باشند، می‌توانند بجای استفاده از قند مصنوعی از شهد انگبینها که دارای موادی زنده و فعال هستند، استفاده کنند.
گزهای رژیمی
گز کم شیرین یا رژیمی نسل جدیدی از گز است که از قند‌های طبیعی ضعیف شده‌ای چون مانیتول، سوربیتول و ایزو مالت تهیه میشود. این قندها برای متابولیزه (تجزیه شدن) در بدن نیاز به انسولین ندارد و برای افراد دیابتی مناسب است، اما در این میان جدیدترین شیرین‌کننده رژیمی، قند استحصالی از گیاهی با نام استویاست.
استویا گیاهی است که در حال حاضر در برخی نقاط کشور کشت میشود و از قند استخراج شده آن برای شیرین کردن برخی محصولات قنادی از جمله گز استفاده میشود. این قند معمولا بافت محصول را سبز رنگ کرده و بر خلاف شکر در اثر حرارت تغییر رنگ نداده و رنگ اصلی خود را حفظ می‌کند.
جالب آن که کالری قند استویا برابر کالری شکر است، ولی بدلیل آن که مزه آن چند برابر از شکر شیرینتر است مقدار بسیار کم آن می‌تواند حجم زیادی از محصول را شیرین کند، بنابراین می‌توان گفت که این قند تقریبا فاقد کالری بوده و موجب افزایش ناگهانی قند خون نمی‌شود.
این قند برخلاف شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام، آسه سولفام پتاسیم و… اثرات مضر جانبی نداشته و در برابر حرارت پخت مقاوم است. این شیرین‌کننده گیاهی حاوی ویتامینهای B2، B1 و املاح معدنی منیزیم، روی، کرم، سلنیوم، پتاسیم و سدیم بوده و می‌تواند تا حدودی ارزش تغذیه‌ای گز را افزایش دهد،
اما نکته قابل توجه آن که اگر در گزهای رژیمی از عسل یا دیگر انگبینها استفاده شود، مقدار شیرینی و کالری محصول افزایش یافته و مصرف زیاد آن برای افراد چاق و دیابتی مضر است.
توجه داشته باشید گز فله‌ای نخرید
هنگام خرید گز انواعی را که درون بسته‌بندیهای بهداشتی بوده انتخاب و بتاریخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه کنید. اکثر گزهایی که بصورت فله‌ای عرضه میشود از مواد اولیه نامرغوب تهیه شده و اغلب مغزهای پسته و بادام بکار رفته آلوده بسم خطرناک و سرطان‌زای آفلاتوکسین است. گز را باید در محیط خشک و خنک بدور از حرارت و نور نگهداری کنید. برای ماندگاری بیشتر گز را در یخچال یا فریزر قرار دهید.
شکا یک سامانه دایرکتوری و فروشگاه اینترنتی است که در زمینه‌‌های شیرینیهای سنتی، چای ارگانیک، زعفران، عسل طبیعی و ارگانیک، فرآورده‌های کنجدی و خرمایی، محصولات گیاهی و بدون‌قند یا رژیمی ایرانی بصورت تخصصی در جهت خرید مستقیم کاربران فعالیت می‌کند و هدفش حمایت از تولیدکنندگان و محصولات ایرانی همچنین آشنایی کاربران از تولیدات و محصولات ایرانی است.
شُکا نظرات، پیشنهادات و انتقادات سازنده شما را صمیمانه ارج نهاده و به‌آن بعنوان مرجعی مهم و قابل اعتماد می‌نگرد. بهبود امور و داشتن جامعه‌ای سالم آرزوی ما و نظرات شما یاریگر ما در ارائه‌ی هر چه بهتر خدمات است از اینرو مشتاقانه منتظر ارسال ایده‌ها، پیشنهادات شما هستیم.
حمایت از تولید داخلی و معرفی محصولات ایرانی با نشان ایرانی یکی از مهمترین راه‌های رونق تولید ملی است
فروشگاه اینترنتی شکا پل ارتباطی مطمئن تولیدکننده و مصرف‌کننده ایرانی
روابط عمومی سایت جامع فروشگاهی شکا
