گز طعم شيرين و به يادماندنی
در تولید گز از هیچ نوع مواد و افزودنی های غیر طبیعی استفاده نمی شود. افزودنی سنتی و معروف این محصول، صمغ طبیعی به نام گز نگبین می باشد...
گز سوغات اصلی اصفهان و کرمان، یزد و چهارمحال و بختیاری یکی از تنقلات شیرین معروف و سنتی ایران است. در مناطق مرکزی ایران دراستان‌های اصفهان، چهارمحال و‌بختیاری، کرمان و فارس تولید می‌شود. مواد لازم برای تهیه گز از شکر، سفیده تخم‌مرغ، مغزبادام و پسته و هل و گلاب استفاده می‌شود.
بیش از ۹۰ درصد گز کشور در اصفهان تولید می‌شود. اما آنچه به گز شیرین اصفهان هویت داده، عصاره و شهدی شگفت‌انگیز بنام انگبین یا گز انگبین است که از درختچه‌هایی به همین‌نام یعنی گز انگبین در نواحی خوانسار بدست می‌آید. عامل تولیدکننده گز انگبین حشره کوچکی‌است تقریباً به اندازه پشه که روی ساقه یا برگ‌های درخت گز انگبین خانه می‌سازد. سپس از شیره پرورده این گیاه تغذیه کرده و شهد تولید می‌کند.
این عمل، یعنی تولید قند طبیعی توسط این حشره که شاید عملی همانند تولید عسل در زنبور عسل است، چندان شناخته شده نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. سرانجام از اواخر شهریورماه و زمانی که نسیم‌های خنک پاییزی وزان می‌شود، دانه‌های براق و زرد رنگی همانند ارزن از درختچه‌های گز انگبین به‌دست می‌آید که به آن عصاره گز انگبین می‌گویند. مسافران و گردشگران داخلي و خارجی از شيرينی و طعم به يادماندنی گز اصفهان خاطره‌های شيرين دارند.
از دیگر شهرهای ایران که به تولید گز اشتغال دارد شهر بلداجی است یکی از مناطق مهم استان چهارمحال و بختیاری که تولید گز اشتغال دارد و ارتفاعات و مراتع این شهر نیز به واسطه شرایط توپوگرافی و خاص جغرافیایی محل رویش گیاه انگبین به وفور است. در تولید گز از هیچ نوع مواد و افزودنی‌های غیر طبیعی استفاده نمی‌شود. افزودنی‌سنتی و معروف این محصول، صمغ طبیعی به نام گزنگبین می‌باشد. به علت کاهش‌چشمگیر این‌محصول درسالهای اخیر، افزودنی‌های مشابه مثل ترنجبین و شیر خشت جایگزین گردیده است.
گز از نظر زمانی، طولانی‌ترین پروسه تولید را که حدود ۸ ساعت می‌باشد دارد و به علت دارا بودن درصد قابل توجهی سفیده تخم مرغ درترکیب مواد اولیه، سرشار از منابع پروتئینی است و همچنین بعلت دارا بودن درصد قابل‌توجهی مغزهای مفید و مغزی مثل پسته و بادام سرشار از مواد آلی، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. گز براساس مقدار مغز خشکباری که به آن اضافه می‌شود متفاوت می‌باشد.
حرفه تولید گز پیش از این درشهر اصفهان رایج بوده و گز سوغات این شهر شمرده می‌شد اما امروزه گز با نام بلداجی عجین شده و شهرت جهانی پیدا کرده است. انگبین یکی از مواد اصلی گز است که از گیاه انگبین بدست می‌آید و این گیاه به وفور در کوهستان‌های چهارمحال‌و بختیاری یافت می‌شود و اگرچه قیمت این‌ماده اصلی که طعم اصلی گز را در بردارد بسیار گران قیمت شده است. اما گزسازان چهارمحالی بخاطر نزدیکی به منبع رویش با قیمت‌کم تهیه می‌کنند و استفاده از انگبین طبیعی در گزسازی موجب تولید گز باکیفیت و مهمترین عامل رشد و توسعه گزسازی در این استان شده است.
استفاده از انگبین درجه یک و خالص و تولید گز مرغوب موجب شده است یکباره گز شهر بلداجی معروفیت خاصی پیدا کند و به ثبت ملی نشان جغرافیایی برسد. انگبین و عسل دو مواد اصلی تهیه گز است که تولیدکنندگان در بلداجی بصورت طبیعی از کوههای اطراف این شهر تهیه می‌کنند.
۱۵ درصد از گز بلداجی با برندهای مختلف بیشتر به آلمان، سوئیس، بلژیک، فرانسه، انگلستان، قطر، امارات متحده عربی و کویت صادر می‌شود. ۷۰ درصد گز بلداجی هم با همین نام و در بازار اصفهان به فروش می‌رسد و ۱۵ درصد دیگر هم مصرف داخل استان و دیگر استان است.
مرغوب‌ترین گز بدون شکر بلداجی، به دلیل استفاده از مواد اولیه ارگانیک همچون عسل، گز انگبین، شیرخشت، بید مشک، شور گز، گلاب، پسته و سفیده تخم مرغ، تولید می‌شود. گز اصفهان هميشه مورد توجه مسافران و گردشگران بوده است و كيفيت و كميت گز برندهای معروف بسيار خوب است، چراكه بهداشت بصورت كامل در آنها رعايت می‌شود. استقبال مسافران از گز اصفهان گز اصفهان هميشه مورد توجه مسافران و گردشگران بوده است و كيفيت و كميت گز برندهاي معروف بسيار خوب است، چراكه بهداشت به صورت كامل در آنها رعايت می‌شود. خريداران بايد به تركيبات و مشخصه فنی گز كه بر روی پشت جعبه وجود دارد، توجه كنند. (مشاهده انواع گز)
گز را به شکل‌های مختلفی بسته‌بندی و تولید می‌کنند که این انواع مختلف عبارتند از:
۱- گز لقمه‌ای:
پس از درست شدن مواد، گز را با یک دستگاه خاص به‌قطعات همسان و یک‌شکل برش می‌دهند.
۲- گز آردی:
گز را به شکل گلوله‌های در می‌آورند سپس با دستگاه پرس به اشکال مربع یا دایره و… شکل می‌دهند. این نوع گز را در بستری از آرد قرار می‌دهند تا سطح چسبنده‌ی گز با آرد پوشانده‌شود و ماندگاری بیشتری را برای گز فراهم کند.
۳- گز سکه‌ای:
این نوع از گز شبیه گز آردی است اما آن را بعد درست شدن در اندازه‌های کوچک به شکل سکه در می‌آورند و بسته‌بندی می‌کنند.
۴- گز برشی:
پس از آماده‌سازی مواد و قبل از بسته‌بندی، گز را با دستگاه‌های مخصوص به شکلی برش می‌دهند که مغز داخل آن مشخص باشد.
۵- گز با لایه‌ی شکلاتی:
برای تهیه‌ی این نوع گز، آن را با لایه‌ای از شکلات می‌پوشانند تا رطوبت آن حفظ شود و زمان ماندگاری آن افزایش یابد. علاوه بر این بدلیل استفاده از پودر کاکائو یا شیر خشک و… طعمی متفاوت نسبت به گز معمولی دارد.
۶- گز انگشت پیچ:
گزی بسیار نرم است که مغزی در آن وجود ندارد و به راحتی با قاشق قابل مصرف است. معمولا این نوع گز برای سالخوردگان مناسب است که نمی‌توانند گزهای سفت را بجوند.
خواص گز انگبین
گز سرشار از ویتامین و فلزات گیاهی است. خوردن این شیرینی برای درمان نرمی استخوان مفید بوده و میکروب‌های مضر بدن را از بین می‌برد. گز و گزعلفی هر دو از گروه انگبین‌های غذایی هستند و انگبین‌های دیگر از جمله شیرخشت، بیدخشت، ترنجبین، شکرگز، شکر تیغال و غیره همه جزو دسته انگبین‌های دارویی هستند. گز و گزعلفی هر دو مخصوص به ایران بوده و تاکنون در جاهای دیگر به عمل نیامده‌اند. با گز شیرینی سنتی و اصیل اصفهان تهیه می‌شود و با گزعلفی شیرینی دیگری به نام باسلق تهیه می گردد.
ارزش تغذیه‌ای گز
بطور معمول برای تهیه گز از برخی انگبینها، سفیده تخم مرغ، شکر، برخی عرقیات (گلاب، عرق بیدمشک و…) انواعی از مغزها استفاده می‌شود؛ البته این را بدانید، بدلیل آن که استفاده از انگبین‌هایی چون ترنجبین و شیرخشت، موجب افزایش قیمت محصول می‌شود، اکثر تولیدکنندگان، شکر و ترکیبات دیگری را جایگزین انگبینها می‌کنند. بنابراین کالری گز بشدت افزایش یافته و از نظر تغذیه‌ای و درمانی ارزش چندانی ندارد.
بطور معمول گزهای انگبین دار چند برابر بیشتر از گزهای معمولی ارزش داشته و تا حدودی درمانگراست. این گزها اگر حاوی شیرخشت و ترنجبین باشند مقوی معده، کبد و کلیه‌ها است. باعث لینت مزاج شده (یبوست را بر طرف می‌کند) و به دفع صفرا کمک می‌کند. تب بر خوبی‌بوده و خارش بدن را رفع می‌کند.
انگبینها مواد شیرینی هستند که به طور طبیعی به‌صورت صمغی‌شکل روی درختچه‌های خاردار تشکیل می‌شوند. این مواد از دیرباز بعنوان داروی شفابخش و اکسیری برای جوان ماندن و طول عمر و غذای مقوی برای تندرستی و شادابی استفاده می‌شده‌اند. امروزه نیز بجای شکر و قند مصنوعی از انگبینها در گزهای اصیل استفاده می‌شود. ترنجبین، گزانگبین، شیر خشت و گز علفی همه از گروه انگبینها هستند که تنها تفاوت آنها در خاصیت مسهلی آنهاست.
خواص درمانی انگبینها
همه انگبینها دارای ویتامین‌های مختلف، املاح معدنی، قند، الکل و لعاب هستند. این مواد بسیار خنک و مقوی بوده و سرشار از ویتامین D و کلسیم هستند، بنابراین برای معالجه و پیشگیری نرمی استخوان اثری نیکو و موثر دارند. این مواد به مقدار کم ملین و به مقدار زیاد مسهل هستند، بنابراین از یبوست و بواسیر جلوگیری می‌کنند و مهمترین و بهترین مسهل برای اطفال و سالخوردگان به‌شمار می‌روند. انگبینها حرارت و التهاب درونی را تسکین می‌دهند و چون وارد دهان می‌شوند عطش را برطرف می‌کنند. همچنین سینه و گلو را نرم کرده و سرفه را تسکین می‌دهند.
انگبینها ضدعفونی کننده پوست بوده و رنگ چهره را باز می‌کنند. این مواد شیرین به دلیل دارا بودن الکل، خاصیت ضدعفونی‌کننده دارند و میکروب‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برند. همچنین انگبینها دارای چندین نوع آنتی‌بیوتیک هستند که برای انسان هیچ‌گونه ضرری ندارند. این مواد به علت داشتن اشعه رادیواکتیو اثر داروها را چند برابر می‌کنند، میکروب‌های بیماری را از بین می‌برند، به دلیل دارا بودن عوامل زنده از مسمومیت‌های غذایی جلوگیری می‌کنند. بهترین دوست کبد و دافع بیماری‌های مربوط به آن و بیماری‌های عفونی هستند.
انگبینها به علت وجود منیزیم از سرطان‌ها پیشگیری و از پیشرفت آن جلوگیری می‌کنند. شیرینی آنها نه‌تنها برای دهان و دندان مضر نیست، بلکه دندان‌ها را سفید و لثه‌ها را محکم می‌کنند. این مواد کمبودهای غذایی را جبران و ترشحات غدد داخلی و بزاق را تعدیل کرده و مویرگ‌‌ها را باز و از سکته قلبی جلوگیری می‌کنند و برای رفع ضعف جسمانی، دل‌درد، بیماری‌های گوارشی، درمان قطعی زخم معده، کم‌اشتهایی و بی‌خوابی مفید هستند.
همچنین شما می‌توانید به جای شکر و قند مصنوعی از انگبینها استفاده کنید و به کودکان خود به جای شربت قند، انگبین بدهید تا استخوان‌بندی آنها محکم شده و زود دندان دربیاورند. سالمندان نیز توجه داشته باشند، می‌توانند به جای استفاده از قند مصنوعی از شهد انگبینها که دارای موادی زنده و فعال هستند، استفاده کنند.
گزهای رژیمی
گز کم شیرین یا رژیمی نسل جدیدی از گز است که از قند‌های طبیعی ضعیف شده‌ای چون مانیتول، سوربیتول و ایزو مالت تهیه می‌شود. این قندها برای متابولیزه (تجزیه شدن) در بدن نیاز به انسولین ندارد و برای افراد دیابتی مناسب است، اما در این میان جدیدترین شیرین‌کننده رژیمی، قند استحصالی از گیاهی با نام استویاست.
استویا گیاهی است که در حال حاضر در برخی نقاط کشور کشت می‌شود و از قند استخراج شده آن برای شیرین کردن برخی محصولات قنادی از جمله گز استفاده می‌شود. این قند معمولا بافت محصول را سبز رنگ کرده و بر خلاف شکر در اثر حرارت تغییر رنگ نداده و رنگ اصلی خود را حفظ می‌کند.
جالب آن که کالری قند استویا برابر کالری شکر است، ولی به دلیل آن که مزه آن چند برابر از شکر شیرین‌تر است مقدار بسیار کم آن می‌تواند حجم زیادی از محصول را شیرین کند، بنابراین می‌توان گفت که این قند تقریبا فاقد کالری بوده و موجب افزایش ناگهانی قند خون نمی‌شود.
این قند برخلاف شیرین کننده‌های مصنوعی مثل آسپارتام، آسه سولفام پتاسیم و… اثرات مضر جانبی نداشته و در برابر حرارت پخت مقاوم است. این شیرین کننده گیاهی حاوی ویتامین های B2، B1 و املاح معدنی منیزیم، روی، کرم، سلنیوم، پتاسیم و سدیم بوده و می‌تواند تا حدودی ارزش تغذیه‌ای گز را افزایش دهد،
اما نکته قابل توجه آن که اگر در گزهای رژیمی از عسل یا دیگر انگبینها استفاده شود، مقدار شیرینی و کالری محصول افزایش یافته و مصرف زیاد آن برای افراد چاق و دیابتی مضر است.
توجه داشته باشید گز فله‌ای نخرید
هنگام خرید گز انواعی را که درون بسته‌بندی‌های بهداشتی بوده انتخاب و به تاریخ مصرف و مجوز بهداشت آن توجه کنید. اکثر گزهایی که به صورت فله ای عرضه می‌شود از مواد اولیه نامرغوب تهیه شده و اغلب مغزهای پسته و بادام به کار رفته آلوده به سم خطرناک و سرطان‌زای آفلاتوکسین است. گز را باید در محیط خشک و خنک به دور از حرارت و نور نگهداری کنید. برای ماندگاری بیشتر گز را در یخچال یا فریزر قرار دهید.
شکا یک فروشگاه دایرکتوری اینترنتی است که در زمینه‌‌های شیرینی‌های سنتی، چای ارگانیک، زعفران، عسل طبیعی و ارگانیک، فرآورده‌های کنجدی و خرمایی، محصولات گیاهی و بدون‌قند یا رژیمی ایرانی به صورت تخصصی در جهت خرید مستقیم کاربران فعالیت می‌کند و هدفش حمایت از تولیدکنندگان و محصولات ایرانی همچنین آشنایی کاربران از تولیدات و محصولات ایرانی است.
حمایت از تولید داخلی و معرفی محصولات ایرانی با نشان ایرانی یکی از مهمترین راه‌های رونق تولید ملی است
فروشگاه اینترنتی شکا پل ارتباطی مطمئن تولیدکننده و مصرف‌کننده ایرانی
روابط عمومی سایت جامع فروشگاهی شکا
